تزریق بوتاکس برای کاردبردهای خاص

بوتاکس چیست و چه اثری دارد؟

تاریخچه بوتاکس به قرن 19 باز می گردد، زمانی که بیماری بوتولیسم شناخته شد. با خوردن گوشت فاسد باکتری کلستریدیوم بوتولینوم وارد بدن می شود که سم بوتولینوم آزاد می کند. سم بوتولینوم یک نوروتوکسین بسیار قوی است. در واقع، این قوی ترین سم بیولوژیکی شناخته شده است. در سالهای بعد و با تحقیقات بیشتر، کاربرد این سم در پزشکی شناخته شد. در پزشکی، فرم بسیار رقیق شده سم بوتولینوم A (یک نوع از هفت نوع مختلف این سم) استفاده می شود که در صورت استفاده صحیح، بدون اینکه برای انسان خطرناک باشد، موفقیت درمانی مورد نظر را به دست می آورد. سم بوتولینوم A در سال 1946 توسط کارل لامانا آمریکایی جدا شد و از حدود 50 سال پیش، در دهه 1970 به عنوان دارو تایید شد.

در ایالات متحده آمریکا کمپانی آلرگان (Allergan) با نام تجاری بوتاکس (BOTOX) تولیدکننده سم بوتولینیوم می‌باشد که هم استفاده درمانی و هم استفاده زیبایی دارد. شرکت آلمانی-آمریکایی مرتز (Merz) با نام تجاری زاُمین (XEOMIN)، شرکت کره‌ای مدی تاکس (Medy-Tox) با نام تجاری نورونکس (NEURONOX) و شرکت فرانسوی ایپسن (Ipsen) هم با نام تجاری دیسپورت (DYSPORT) از تولیدکننده‌های اصلی بوتولینیوم می‌باشند.

اگر بوتاکس (سم رقیق شده بوتولینوم A) به عضله تزریق شود، کمپلکس های پروتئینی را که مسئول حرکت طبیعی عضلات از طریق تکانه های عصبی هستند، از بین می برد. وقتی این پل عصبی تخریب می شود، تکانه‌ها دیگر به ماهیچه‌ها نمیرسند، و ماهیچه‌ها حرکت نمی کنند. سم بوتولینوم فورا اثر نمی کند زیرا نوروتوکسین اثر تاخیری دارد. تغییر واقعی قابل مشاهده پس از چند روز رخ می دهد. البته این تاثیر دائمی هم نیست. بین دو تا شش ماه طول می‌کشد تا اثر نوروتوکسین از بین برود زیرا پل‌های عصبی تخریب‌شده دوباره توسط بدن تشکیل می‌شوند و امکان انتقال مجدد تکانه‌ها به عضله را فراهم می‌کنند.

کاربردهای خاص بوتاکس کدامند؟

اگرچه بوتاکس شهرت جهانی در زمینه درمان چین و چروک صورت به دست آورده است اما زمینه های کاربرد سم بوتولینوم در دهه های اخیر به طور قابل توجهی گسترش یافته است و بارها جامعه پزشکی را به دلیل کاربردهای به ظاهر بی پایان خود شگفت زده کرده است. با آنکه این دارو برای 9 بیماری و چندین مورد زیبایی و جوانسازی تایید شده است، شرکت آلرگان، شرکت صاحب بوتاکس، نزدیک به 800 پتنت دیگر برای استفاده بالقوه از این دارو دارد. از زمانی که نزدیک به 30 سال پیش مورد تایید قرار گرفت، بوتاکس به یکی از اصلی‌ترین تزریقات زیبایی و جوانسازی تبدیل شد، اما امروزه بیش از نیمی از مصارف آن برای کاربردهای درمانی خاص از میگرن مزمن و کمردرد گرفته تا تعریق بیش از حد و پرش پلک‌ها استفاده می‌شود.

برخی از کاربردهای جدید بوتاکس:

• انحراف چشم
  یکی از اولین تاییدیه های تزریق بوتاکس برای اختلالی بود که حدود 4 درصد از افراد را تحت تاثیر قرار می دهد: استرابیسم. استرابیسم یا انحراف چشم که در بین عامه ی مردم با نام لوچی چشم نیز خوانده می شود، عارضه ای است که در آن چشم ها در یک جهت قرار نمی گیرند. چشم پزشک می تواند از این روش برای اصلاح انحراف استفاده کند.
• مثانه بیش فعال
  برای مثانه بیش فعال پزشکان در یک مطالعه دریافتند که حدود 70 درصد از زنانی که تحت درمان با بوتاکس قرار گرفتند، حدود سه نشت در روز گزارش کردند، در مقایسه با میانگین 5 نشت در روز در ابتدای مطالعه. البته گاهی اوقات، بوتاکس می‌تواند مثانه را بیش از حد مسدود کند که در این مورد مراجعه به پزشک متخصص الزامی است.
• افسردگی
  اگرچه بسیاری از کارشناسان هنوز شک دارند، اما آزمایشات اولیه نشان می دهد که بوتاکس ممکن است علائم را در افراد مبتلا به افسردگی کاهش دهد. مکانیسم پیشنهادی بر اساس چیزی است که به آن فرضیه بازخورد چهره می گویند، که بر این باور است که حالات چهره یک فرد می تواند بر خلق و خوی او تأثیر بگذارد. یک مطالعه کوچک در سال 2014 روی 74 فرد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی نشان داد که 52 درصد از افرادی که بوتاکس دریافت کرده بودند، کاهش علائم را شش هفته بعد گزارش کردند، در حالی که 15 درصد از افرادی که دارونما دریافت کردند.
• انزال زودرس
  تزریق بوتاکس به آلت تناسلی ممکن است عضله را شل کند و انزال را به تاخیر بیندازد. محققان در حال حاضر در حال آزمایش بوتاکس برای این مشکل هستند.
• رابطه جنسی دردناک
  برخی از زنان دچار اسپاسم عضلانی در کف لگن یا انقباضات واژن می شوند که می تواند رابطه جنسی را دردناک کند. تزریق بوتاکس می تواند درد را با توقف انقباض عضلات کاهش دهد. پزشکان می گویند برخی از زنان ممکن است هر شش ماه یک بار به تزریق بوتاکس نیاز داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط هر دو سال یکبار به تزریق بوتاکس نیاز داشته باشند.
• زخم های شکاف لب در نوزادان
  هر ساله حدود 2650 نوزاد با شکاف کام و 4440 نوزاد با شکاف لب متولد می شوند. بسیاری تحت عمل جراحی قرار می گیرند. برخی از پزشکان برای اینکه ماهیچه‌ها را ثابت نگه دارد و اجازه دهند تا بهبود یابد، جای زخم‌های نوزاد را با بوتاکس تزریق می‌کنند. این می تواند تا حد زیادی ظاهر اسکار را بهبود بخشد.

سه مورد دیگر از کاربردهای مهم بوتاکس که در کلینیک دکتر مهرنژاد قابل انجام است، عبارتند از:

• تعریق زیاد
• میگرن مزمن
• گامی اسمایل یا لبخند لثه ای

در ادامه به بررسی این موارد می پردازیم.

تزریق بوتاکس برای تعریق بیش از حد

بسته به آب و هوا و فعالیت بدنی، بدن ما روزانه چندین لیتر عرق تولید می کند که یک راه حل مفید و کاملا ضروری برای بدن انسان است. عرق از طریق تبخیر پوست را خنک می کند و برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد بدن بسیار مهم است. با این حال، همه افراد رابطه متعادلی بین تولید عرق و تقاضا ندارند. علاوه بر استعداد فیزیکی برای تعریق بیش از حد، تغییرات هورمونی در دوران یائسگی یا دیابت نیز می تواند به افزایش تولید عرق کمک کند.

صرف نظر از علت هایپرهیدروزیس (تعریق بیش از حد)، این مشکل برای افراد مبتلا ناراحت کننده و بازدارنده است و کیفیت زندگی آنها را به شدت محدود می کند. یک راه حل ابتکاری برای کاهش هایپرهیدروزیس، تزریق موضعی بوتاکس در زیر بغل یا روی پیشانی است.

وقتی پزشکان متوجه شدند که بیماران تحت درمان برای اسپاسم صورت کمتر عرق می‌کنند، محققان شروع به مطالعه کردند که آیا بوتاکس می‌تواند یک درمان موفق برای افراد مبتلا به بیماری به نام هایپرهیدروزیس اولیه زیر بغل باشد یا خیر. بوتاکس برای درمان در سال 2004 تایید شد. برخی از افراد همچنین از تزریق بوتاکس برای درمان دست و پاهای بیش از حد عرق کرده استفاده می کنند.

درمان تعریق با بوتاکس یکی از مطمئن ترین و ایمن ترین درمان ها برای تعریق مفرط (هیپرهیدروزیس) موضعی است، البته بهتر است که ابتدا بررسی شود که این تعریق، علامت بیماری دیگری نیست و بهتر است که آزمایش تیروئید انجام شود.

نحوه اثر به این صورت است که با تزریق بوتاکس، پل عصبی غدد عرق توسط سم بوتولینوم موقتاً از بین می رود و غدد دیگر نمی توانند عرق تولید کنند. این به افراد مبتلا کمک می کند تا از احساس ناخوشایند بدن هنگام عرق کردن جلوگیری کنند. تزریق بوتاکس برای تعریق، بر سایر عملکردهای عصبی مانند احساس یا لمس از طریق پوست تأثیر نمی گذارد.

طی یک جلسه درمانی سرپایی (15 تا 30 دقیقه) بوتاکس با بی حسی موضعی به زیر بغل تزریق می شود. اولین اثرات را می توان تقریباً از روز دوم پس از تزریق احساس کرد. اثر کامل حداکثر پس از 7 تا 14 روز ظاهر می شود و تولید عرق شما به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. فرد پس از یک روز می تواند به فعالیت روزمره بپردازد.

مدت اثر بوتاکس حداقل 4 ماه و حداکثر 9 ماه است و در صورت نیاز فرد مراجعه کننده می تواند پس از هر دوره اثر، دوباره تزریق انجام دهد. درست مانند سایر زمینه‌های استفاده از بوتاکس، با تکرار بیشتر درمان، معمولاً ماندگاری اثر بشتر می شود. اگر شخصی به دنبال درمان دائمی است، برداشتن غدد عرق با جراحی یک جایگزین است.

تزریق بوتاکس برای درمان میگرن مزمن

در سال 1992، یک جراح پلاستیک در آمریکا مشاهده کرد که وقتی به مراجعان تزریق بوتاکس برای رفع چین و چروک می داد، سردرد کمتری را گزارش می کردند. شرکت آلرگان بعداً این دارو را بر روی افراد مبتلا به میگرن مزمن آزمایش کرد و بوتاکس برای این اختلال در سال 2010 تأیید شد.

بوتاکس اثر پیشگیرانه ای در درمان میگرن مزمن دارد. به عبارت دیگر، هدف کاهش دفعات حملات و سردرد است. تزریق بوتاکس برای درمان میگرن مزمن و تنها زمانی تایید می شود که بیمار به اندازه کافی به داروهای پروفیلاکتیک خوراکی پاسخ نداده یا آن را تحمل نکرده باشد. اگر بیمار حداقل 15 روز در ماه از سردرد و حداقل 8 روز از آن روز دچار میگرن شود، میگرن مزمن تلقی می شود.

با آنکه مشخص شده که بوتاکس از میگرن مزمن جلوگیری می کند، اما دقیقاً مشخص نیست که چرا بوتاکس عمل می کند. برای پزشکان، دستیابی به یک درک محکم از نحوه جلوگیری از میگرن بوتاکس دشوار خواهد بود، زیرا آنها در وهله اول به طور قطع نمی‌دانند چه چیزی باعث سردردهای شدید می‌شود.

یکی از اهداف درمان کاهش حرکت عضلانی از طریق اثر آرامش بخش عضلانی سم بوتولینوم در نقاطی است که عضلات روی عصب فشار می آورند و در نتیجه باعث ایجاد درد میگرنی می شود. برای مثال، اگر زیاد جلوی لپ‌تاپ کار می‌کنید، ممکن است بارها و بارها خطوط اخم را منقبض کنید. این تنش عضلانی می تواند عصب زیرین را تحریک کرده و باعث حمله میگرنی شود. با کمک سم بوتولینوم می‌توانیم دقیقاً این حرکات عضلانی را کاهش دهیم و بنابراین معمولاً محرک میگرن را خاموش کنیم. از آنجایی که شکل بالینی میگرن چند عاملی است، نمی‌توان حملات میگرنی را 100% از بین برد، اما آنها را به حداقل ماهانه کاهش داد.

هنگامی که میگرن دارید، بدن شما موادی به نام انتقال دهنده های عصبی و مولکول هایی را آزاد می کند که با درد مرتبط هستند. سم بوتولینوم با انتقال این مواد، به طور معمول در جایی که اعصاب و ماهیچه ها به هم می رسند، تداخل می کند. محققان فکر می کنند وقتی دارو به عضلات اطراف صورت، سر و گردن تزریق می شود، توسط اعصاب جذب می شود و در انتقال عصبی مرتبط با درد اختلال ایجاد می کند.

اثربخشی بوتاکس در درمان میگرن حدود سه ماه طول می کشد. در یک تحقیق درباره طولانی تر کردن فواصل تزریق بوتاکس برای میگرن مشخص شد که بسیاری از بیماران عود سردرد را بیشتر تجربه می کنند. بنابراین برای دستیابی به اثر طولانی مدت، درمان منظم هر سه ماه یکبار ضروری به نظر می رسد.

در موارد خیلی خاص، نباید از بوتاکس استفاده شود: به عنوان مثال، اگر بیمار دارای بیماری است که بر انتقال عصبی عضلانی تأثیر می گذارد، یا اگر بیمار عدم تحمل شناخته شده به سموم بوتولینوم دارد. با این حال، هیچ یک از این موارد اغلب در عمل بالینی روزمره رخ نمی دهد. با این حال، بیمارانی نیز وجود دارند که بوتاکس را تحمل می کنند اما به درمان پاسخ نمی دهند، به اصطلاح شکست های درمانی می گویند.

بزرگترین خطر، انتخاب پزشک نادرست و گرفتن نتیجه نامطلوب است. در اصل، سم بوتولینوم در صورت تزریق نادرست خطر عفونت، اختلالات ترمیم زخم یا تغییر حالات صورت را به همراه دارد. بنابراین ضروری است که درمان توسط یک متخصص با تجربه انجام شود.

تزریق بوتاکس برای اصلاح لبخند لثه ای یا گامی اسمایل

اصطلاح لبخند لثه ای به شکلی از لبخند اشاره دارد که در آن لثه های بالایی زیاد دیده می شود. لبخند لثه ای هیچ دلیل مرتبطی با بیماری ندارد، اما از نظر بسیاری از افرادی که به آن دچارند، از نظر زیبایی شناختی آزاردهنده است. این افراد معمولاً هنگام لبخند زدن به دلیل نمایان شدن بیش از حد لثه های خود، احساس ناراحتی می کنند و سعی می کنند آگاهانه کشش ماهیچه های لب بالایی را سرکوب کنند. بنابراین آنها با احتیاط بیشتری می خندند. در نتیجه، آنها در حالات چهره خود کمتر طبیعی به نظر می رسند.

ایجاد لبخند لثه ای را می توان به موقعیت دندان ها، استخوان فک بالا یا برهمکنش ماهیچه هایی که لب بالایی و گوشه های دهان را بلند می کنند در هنگام خندیدن ردیابی کرد. در واقع، چندین ماهیچه در صورت وجود دارد که در امتداد لب بالایی و در گوشه‌های دهان به هم متصل می‌شوند و هنگام لبخند زدن آن‌ها را به سمت بالا یا پهلو بلند می‌کنند.

دلایل لبخند لثه ای در ژن های ما نهفته است و می تواند انواع مختلفی داشته باشد. رشد بیش از حد عضله بالابرنده باعث می شود که لب بالایی بلندتر شود و در نتیجه لبخند لثه ای ایجاد شود. حتی اندازه کوچک دندان می تواند تأثیر بیشتری بر روی نمایان شدن لثه ها داشته باشد.

به منظور درمان لثه های بیش از حد قابل رویت، یعنی ضعیف کردن ماهیچه بالا برنده، امکان درمان با بوتولینوم وجود دارد. تزریق هدفمند به این ماهیچه باعث کاهش انقباض این عضله می شود به طوری که لب بالایی کمتر به سمت بالا کشیده می شود و لثه ها پوشیده می مانند. از آنجایی که این یک راه حل موقتی است، این درمان باید در فواصل منظم تکرار شود. در مورد لب های معکوس بسیار باریک و کم حجم، افزایش هدفمند حجم با تزریق ژل هیالورون نیز می تواند این اثر را کاهش دهد و در عین حال لب هایی هماهنگ و به طور طبیعی پرتر به شما بدهد.

در مواردی که قرارگیری نامناسب دندان ها یا استخوان فک بالا وجود دارد، اقدامات دندانپزشکی یا ارتودنسی باید انجام شود. با این حال، اغلب اوقات دندان ها و فک بالا وضعیت منظمی دارند، اما کشش بیش از حد از عضلات خنده روی لب بالایی وجود دارد. این عدم تعادل در تعامل عضلات را می توان به طور خاص با شل کننده عضلانی مانند بوتاکس تنظیم کرد.

مانند همیشه، آگاهی از آناتومی دقیق صورت یک پیش نیاز ضروری برای نتایج خوب با بوتاکس است. نتیجه دلخواه بدون عوارض جانبی ناخواسته را تنها می توان با تزریق دقیق بوتاکس به عضلات مناسب و با دوز مناسب تضمین کرد. بنابراین، این درمان فقط باید توسط متخصصانی انجام شود که با آناتومی صورت آشنا هستند.

اثرات در 2-4 روز اول شروع می شود و ممکن است تا 14 روز طول بکشد تا به حداکثر خود برسد. بسته به شرایط اولیه، نتیجه بین 4 تا 6 ماه باقی می ماند. پس از تزریق از همان روز می توانید به فعالیت روزمره بپردازید. البته در روز درمان، پرهیز از فعالیت بدنی، فعالیت‌های ورزشی، سونا و سولاریوم و اجتناب از مالش یا ماساژ محل‌ تزریق بسیار مهم است.