بارداری یکی از زیباترین و لذت بخش ترین اتفاقات زندگی است. با این حال، در تمام این مدت، سختی‌های زیادی به همراه دارد. یکی از آن سختی ها بروز رگ های واریسی است. اگرچه وریدهای واریسی در برخی موارد بی ضرر هستند، اما ناخوشایند هستند و می توانند ناراحت کننده باشند. در بیشتر موارد، رگ های واریسی چند ماه پس از زایمان ناپدید می شوند. در موارد دیگر، آنها ممکن است از بین نروند و باقی بمانند. اگر در دوران بارداری دچار واریس شده اید و بعد از زایمان، آنها از بین نرفته اند، گزینه های درمانی خوبی برای شما وجود دارد.
واریس بارداری یک بیماری شایع است که بسیاری از افراد در دوران بارداری تجربه می کنند و 70 تا 80 درصد از افراد در طول دوران بارداری به آن مبتلا می شوند. با توجه به عواملی مانند افزایش وزن و ژنتیک که در ظاهر آنها نقش مهمی ایفا می‌کنند، رگهای واریسی می‌توانند در نیمی از بارداری‌ها ایجاد شوند و احتمال اینکه فرد این رگهای برآمده و دردناک را تجربه کند با هر بارداری بعدی افزایش می‌یابد. علائم اغلب در سه ماهه اول بارداری ظاهر می شود، زیرا رحم شروع به رشد می کند و فشار روی ناحیه لگن ایجاد می شود که به نوبه خود باعث افزایش فشار بر اندام تحتانی می شود. تورم در مچ پا و رگهای برجسته پا به عنوان بارزترین علائم مشکلات گردش خون ظاهر می شود.
وریدهای واریسی ممکن است در سه ماهه آخر بارداری آشکار شوند یا به بیشترین ناراحتی خود برسند، زیرا فشار وارده بر بدن در سه تا چهار ماه آخر بارداری به اوج خود رسیده است. وریدهای بزرگ شده زمانی ظاهر می شوند که اندازه رحم افزایش می یابد و به ورید اجوف تحتانی (بزرگترین سیاهرگ بدن شما) فشار وارد می کند که خون را از پاها به قلب منتقل می کند. بر اثر فشار – چه به دلیل افزایش حجم خون باشد، چه به دلیل افزایش وزن در دوران بارداری – وریدها ممکن است شروع به برآمدگی کنند. این ممکن است باعث اختلال در عملکرد دریچه‌ها شود و جریان خون یک‌طرفه را برای عبور از هر دو جهت داخل ورید مختل کند و خون ممکن است جمع شود و در نتیجه رگهای آبی-بنفش مشهود و قابل مشاهده ایجاد شود.
وریدهای واریسی در دوران بارداری چرا ایجاد می شوند؟
در اوایل بارداری، حجم خون یک زن تقریباً 20 درصد افزایش می یابد تا اکسیژن بهتر برای جنین تامین کند. در عین حال تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث گشاد شدن وریدهای سطحی و عمیق می شود. به خصوص هنگام ایستادن، فشار در وریدهای پا در طول بارداری افزایش می یابد و اغلب چندین برابر فشار قبل از بارداری است.
در ابتدای نیمه دوم بارداری، رحم بر روی سیاهرگ بزرگ شکمی فشار می آورد، به خصوص در حالت دراز کشیدن. هرچه رحم بیشتر رشد کند، فشار روی ورید بیشتر می شود. این امر بازگشت وریدی خون را دشوارتر می کند. به طور کلی، این عوامل منجر به انباشت خون در نیمه پایینی بدن می شود که باعث ایجاد رگ های واریسی می شود. اینها اغلب در پاها اتفاق می‌افتند، اما می‌توانند در کشاله ران یا لابیا یا واژن نیز رخ دهند. با هر بارداری بعدی، خطر ابتلا به واریس افزایش می یابد.
رگ های واریسی بیشتر در پاها ایجاد می شود. اما به دلیل افزایش فشار در لگن، رگ های واریسی ممکن است در ناحیه واژن یا مقعد نیز ایجاد شوند. اگر از وریدهای واریسی در ناحیه فرج (ناحیه شرمگاهی) رنج می برید، بسیار مهم است که پاها و لگن شما در هنگام دراز کشیدن، مثلاً با بالش، کمی بالا بیایند. با این حال، چنین وریدهای واریسی معمولاً در هنگام تولد مشکلی ایجاد نمی کنند و معمولاً پس از تولد ناپدید می شوند.
چه علائمی به علت واریس ممکن است رخ دهد؟
رگ های واریسی روی پاها می توانند علائم مختلفی ایجاد کنند. از جمله این موارد: احساس سنگینی در پاها، تورم در ساق پا و مچ پا، بی حسی، درد، خارش، سوزن سوزن شدن، بی قراری، گرفتگی عضلات پا (به خصوص در شب) هستند. علائم معمولاً با نشستن و ایستادن طولانی مدت و در هوای گرم افزایش می یابد.
آیا واریس بارداری می تواند خطرناک باشد؟
واریس در دوران بارداری شایع است و معمولاً برای شما یا کودکتان مضر نیست. آنها یکی از راه هایی هستند که بدن شما به کودک در حال رشد درون شما پاسخ می دهد. اگر متوجه شدید که رگها سفت، گرم یا دردناک هستند یا پوست روی آنها قرمز به نظر می‌رسد، با پزشک خود تماس بگیرید. رگ های واریسی اغلب پس از زایمان بهبود می یابند، زمانی که رحم دیگر به ورید اجوف تحتانی فشار نمی آورد. اما اگر علت واریس شما، زمینه ارثی است، وریدهای واریسی می توانند باعث فلبیت و ترومبوز شوند و می توانند برای سلامتی خطرآفرین باشند. به همین دلیل باید تا حد امکان از ایجاد رگ های واریسی جلوگیری کنید.
آیا واریس بعد از زایمان از بین می رود؟
بیشتر اوقات آنها بسیار بهبود می یابند. هنگامی که بعد از زایمان همه چیز به حالت عادی برمی گردد، وریدهای واریسی معمولاً به طور کامل از بین می روند. ظاهر ناخوشایند و علائم آزاردهنده معمولاً پس از شش هفته از بین می رود. اما مانند بسیاری از تغییرات بدن پس از بارداری، رگ های واریسی ممکن است به طور غیرمنتظره ای باقی بمانند و از بین نروند. توجه کنید که اگر چند فرزند دارید، ممکن است با هر بارداری بدتر شوند یا احتمال ناپدید شدن آنها کمتر شود. اما به هر حال، جای نگرانی نیست، زیرا امروزه درمانهای متنوع و راحتی برای واریس بارداری آن وجود دارد.
رگهای عنکبوتی چه تفاوتی با وریدهای واریسی دارند؟
وریدهای عنکبوتی و واریس هر دو می توانند در دوران بارداری ظاهر شوند، اما یکسان نیستند. بر خلاف رگهای عنکبوتی، رگهای واریسی برجسته‌تر و رگهای برآمده‌ای هستند که می‌توانند 4 تا 5 میلی‌متر قطر داشته باشند و به رنگ آبی تیره هستند.
رگ های واریسی اغلب دردناک تر از رگ های عنکبوتی هستند. آنها همچنین می توانند با سایر اختلالات سیاهرگی مرتبط باشند. بر خلاف رگهای عنکبوتی که معمولاً فقط برای اهداف زیبایی درمان می‌شوند، رگهای واریسی به یک برنامه درمانی جامع تر نیاز دارند.
چه چیزی باعث رگ های عنکبوتی در بارداری می شود؟
در دوران بارداری، هورمون های شما تغییر می کند و بدن شما حاوی مقادیر بیشتری خون است. این تغییرات باعث می‌شوند که رگهای قرمز یا آبی ریز روی بدن شما ظاهر شوند. این علت واریس عنکبوتی است. رگهای عنکبوتی می توانند روی صورت، گردن، بازوها، شکم و پاها ظاهر شوند. آنها در تمام بدن شما ظاهر نمی شوند، بلکه معمولاً در یک ناحیه ظاهر می شوند. آنها بیشتر در نیمه اول بارداری شما شایع هستند.
رگهای عنکبوتی زمانی ایجاد می‌شوند که دریچه‌های کوچک و یک طرفه در رگها ضعیف شوند. هنگامی که آنها ضعیف می شوند، مقداری خون به سمت عقب جریان می یابد و در رگ می ماند. این خون اضافی به دیواره‌های سیاهرگ شما فشار وارد می‌کند و باعث برآمدگی آن و نمایان شدن آن در سطح پوست میشود.
رگهای عنکبوتی معمولاً روی پاهای شما ظاهر می‌شوند و کوچک و کمتر از ۲ میلی‌متر قطر دارند. سیاهرگ ها بیشتر روی ران ها، ساق پا و مچ پا دیده می شوند. رگهای عنکبوتی می توانند قرمز، بنفش یا آبی باشند. آنها ممکن است مانند رگه های خطی، الگوهای درختی یا آزادانه منشعب شوند.
رگهای عنکبوتی به ندرت علائم همراه دارند. آنها یک نوع رایج و خفیف واریس هستند. مشکل اصلی کسانی که رگهای عنکبوتی دارند، معمولاً ظاهر آنهاست.
چگونه می توان از واریس جلوگیری کرد؟
رگ های واریسی معمولا ارثی هستند – مادر یا مادربزرگ شما نیز ممکن است در دوران بارداری به آن مبتلا شده باشند. بنابراین، متأسفانه، کار زیادی نمی توانید برای جلوگیری از آنها انجام دهید. اما در اینجا چند راه برای کاهش درد واریس بارداری و جلوگیری از بدتر شدن رگ ها وجود دارد:
منقبض کردن عضلات از طریق ورزش برای واریس مانند پیاده روی، دوچرخه سواری و رقصیدن انجام دهید. یک پیاده روی سریع حداقل 30 دقیقه در روز خوب است. ورزشهای با توقف مکرر و سریع، مانند تنیس یا اسکواش، نسبتاً نامطلوب است.
شنا داخل آب باعث میشود فشار روی پاها و رگ ها کاهش یابد و آب نسبتاً خنک تأثیر مثبتی روی رگ ها دارد.
دوش متناوب ولرم و سرد نیز رگ ها را تقویت می کند.
باید از ایستادن های مکرر و طولانی خودداری کنید. گاهی پاهای خود را حرکت دهید یا روی نوک پا راه بروید تا گردش خون را تحریک کنید.
با بالا بردن پاهای خود چندین بار در روز و خوابیدن با پاهای بالا در شب از بازگشت وریدی خون حمایت کنید. پاها را 10 تا 15 سانتی متر بالا بیاورید یا یک بالش زیر آن قرار دهید. تمرینات پا در حالت دراز کشیدن، به عنوان مثال پادوچرخه نیز بسیار خوب است.
هنگام نشستن از زیرپایی استفاده کنید. اگر شغل شما مستلزم این است که برای مدت طولانی بنشینید، می توانید هر چند وقت یکبار ورزش های سبک پا را انجام دهید، گویی که باید چرخ خیاطی قدیمی را روشن نگه دارید.
هنگام نشستن، پاهای خود را روی هم نیاندازید زیرا این کار باعث اختلال در گردش خون می شود.
برای جلوگیری از یبوست از یک رژیم غذایی پر فیبر با پروتئین حیوانی کمتر استفاده کنید. فشار هنگام قضای حاجت برای رگها خوب نیست.
مراقب وزن خود باشید زیرا افزایش وزن بیش از حد باعث ایجاد رگ های واریسی می شود.
مراقب مصرف ویتامین خود باشید. رگهای سالم و رژیم غذایی متعادل، مخصوصاً در دوران بارداری، کاملاً به هم وابسته هستند. غذاهای حاوی ویتامین C به بدن شما کمک می کنند تا کلاژن و الاستین تولید کند که هر دو در حفظ یکپارچگی رگ های خونی و دیواره سیاهرگ ها نقش دارند.
همیشه مطمئن شوید که لباس شما در جایی از بدن تنگ نیست و فشار نمی آورد. کفش های پاشنه صاف بهتر از کفش های پاشنه بلند عضلات ساق پا را تمرین می دهند.
جوراب شلواری سبک بپوشید، به خصوص اگر مجبور هستید زیاد بایستید یا برای مدت طولانی بنشینید، مانند سفرهای طولانی با ماشین یا هواپیما. بهتر است صبح ها در حالت دراز کشیدن جوراب های واریس بپوشید.
حمام آب گرم برای واریس نامطلوب است. همین امر در مورد سونا و سولاریوم و رفع موهای زائد با موم داغ نیز صدق می کند.
به پهلوی چپ بخوابید تا فشار ورید اجوف تحتانی را که در سمت راست بدن شما قرار دارد کاهش دهید.
از فعالیت های شدید خودداری کنید. پروردن یک جنین در رحم تان خودش کار بزرگی است، بنابراین فعلاً ورزش های سنگین یا فعالیت هایی را که عضلات شما را تحت فشار قرار می دهند به دیگران بسپارید. حتی فشار آوردن به خود در توالت می‌تواند به رگهای شما فشار وارد کند.
علت واریس بعد از بارداری چیست؟
در دوران بارداری، مقدار خون در بدن شما به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. این پدیده، فشار اضافی بر روی رگهای شما وارد می‌کند و موجب میشود که جریان خون شما به‌درستی در رگها حرکت نکند و بازگشت به قلب را دشوار می‌کند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری نیز باعث شل شدن رگها میشود و نیز باعث کشیده شدن دیواره سیاهرگ‌ها میشود. رگ های واریسی ممکن است در دوران بارداری یا پس از زایمان ایجاد شوند. پس از زایمان، حجم خون در بدن کاهش می‌یابد و رحم دیگر جریان خون را محدود نمی‌کند و همین امر فشار مضاعفی بر رگهای پا وارد می‌کند. علاوه بر این، بغل کردن و شیر دادن به نوزاد نیاز به ایستادن یا نشستن زیاد دارد و گردش خون مناسب را دشوارتر می‌کند که می‌تواند به ایجاد رگهای واریسی کمک کند.
بیشتر بخوانید: آنچه درباره رگ های واریسی باید بدانیم
نکته آخر
متأسفانه، از آنجایی که بیشتر دلایل ایجاد واریس خارج از کنترل شماست، هیچ روش علمی برای جلوگیری از ابتلا به واریس در دوران بارداری وجود ندارد. با این حال، توجه به انتخاب های سبک زندگی و بهترین شیوه ها می تواند به حفظ یا جلوگیری از بدتر شدن رگ های واریسی کمک کند. ممکن است وریدهای واریسی را ناخوشایند، ناراحت کننده، دردناک یا خارش دار بیابید، اما بعید است که خطری برای شما یا کودکتان ایجاد کند. مهم است که به یاد داشته باشید که دلیل اصلی رگهای واریسی معمولاً ژنتیک است و اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ‌تان داشته باشند، احتمال ابتلا به آنها بیشتر است.
همچنین اگر بیش از یک بار بارداری داشته باشید یا اگر چندقلو باردار هستید، احتمال ابتلا به واریس بیشتر است. مهمترین کاری که می توانید انجام دهید این است که علائم خود را به خصوص در ماه های پس از زایمان بررسی کنید. اگر وریدهای واریسی شما پس از چهار ماه فروکش نکردند، وقت آن است که با یک پزشک تماس بگیرید تا گزینه‌های درمان شما را بررسی کند.
ما درمان در دوران بارداری را توصیه نمی‌کنیم، اما قبل و بعد از بارداری، برنامه‌ریزی برای درمان واریس در کلینیک کاملاً بی‌خطر است. انواعی از درمانهای کم تهاجمی وجود دارند که به حداقل زمان استراحت نیاز دارند، و بنابراین برای سبک زندگی پرمشغله والدین عالی است. درمان واریس با لیزر سریع و تقریباً بدون درد است.
